Paragraaf lokale heffingen

De gemeentelijke woonlasten voor de eigenaren/inwoners bestaan uit de optelsom van OZB, rioolheffing en afvalstoffenheffing. Elk huishouden betaalt afvalstoffenheffing en praktisch iedere woning is aangesloten op het riool. Huurders betalen geen OZB, dus daar is de omvang van afvalstoffen- en rioolheffing bepalend voor de gemeentelijke woonlasten. Voor de lagere inkomens is er ook de mogelijkheid van kwijtschelding.
Daarnaast zijn er een aantal heffingen die niet tot de woonlasten behoren, maar wel opgelegd kunnen worden door de gemeente. Hier staan rechtstreekse, individuele prestaties tegenover (leges, begraven, parkeren, markten).

Inwoners met een laag inkomen kunnen recht hebben op kwijtschelding van de OZB, riool- en afvalstoffenheffing. Verzoeken om kwijtschelding moeten worden getoetst aan de landelijke normen die zijn vastgesteld in de Uitvoeringsregeling Invorderingswet 1990. De raad heeft hierin enige beleidsvrijheid en heeft besloten om een kwijtscheldingsnorm van 100% te hanteren. Dit betekent dat aanvragers met een inkomen op bijstandsniveau voor kwijtschelding in aanmerking kunnen komen indien zij ook aan de overige normen voldoen. De gemeente Emmen gaat uit van volledige kwijtschelding en bij de normering wordt gebruik gemaakt van de meest ruime normen. Kwijtschelding wordt bijvoorbeeld niet zomaar verleend als er meerdere auto's op naam staan, maar aan de overige eisen wel wordt voldaan. Ook is de kwijtschelding van de afvalstoffenheffing aan een maximum gebonden. Biedt men meer (grijs) afval aan dan het maximum kwijt te schelden aantal aanbiedingen, dan moeten deze extra aanbiedingen wel betaald worden.

Het bedrag voor kwijtschelding van lokale lasten is al enkele jaren begroot op ongeveer € 1,1 miljoen. Het overgrote deel van de kwijtschelding betreft de afvalstoffenheffing. Omdat we in 2022 overgestapt zijn op diftar, heeft dit ook gevolgen voor de kwijtschelding. Waar voorheen het volledige bedrag van de aanslag werd kwijtgescholden, is dit nu afhankelijk van het aantal aanbiedingen van zakken of containers. De maximale kwijtschelding die iemand kan krijgen is ongeveer gelijk aan vorig jaar, maar als iemand minder dan het maximum heeft aangeboden, dan is het kwijt te schelden bedrag ook lager. Het maximale aantal aanbiedingen is onder te verdelen in de grijze container en restafval en daarnaast onderscheid in eenpersoons- of meerpersoonshuishouden. Het maximale voor de grijze container is 8 als eenpersoons- en 12 als meerpersoonshuishouden. Voor restafval geldt dit met respectievelijk 26 en 44 stortingen.  Dit heeft invloed gehad op het totaal kwijtgescholden bedrag. Daarnaast zijn er in 2024 minder aanvragen voor kwijtschelding geweest. In totaal houdt dit in dat er een lager bedrag is kwijtgescholden dan vooraf was begroot.

In onderstaande tabel is aangegeven welke inkomsten zijn begroot en wat de werkelijke inkomsten waren.

Nadere toelichting op de verschillen tussen begroot en werkelijk:
Onroerende zaakbelasting (OZB)
De OZB wordt geheven over woningen en over bedrijven (niet-woningen). De opbrengsten zijn dit jaar licht hoger uitgevallen dan begroot; dit had meerdere oorzaken. Traditioneel blijkt in de loop van het jaar dat een deel van de niet-woningen omgezet moet worden naar een woning. Dit komt aan de ene kant door verandering van waarde (als iets meer dan 70% woning is, dan wordt het als woning geregistreerd). Aan de andere kant telt een bouwperceel voor een woning formeel als niet-woning mee. Zodra de bouwactiviteiten starten, wordt het pas als woning (in aanbouw) geregistreerd. Omdat het tarief voor woningen anders is dan voor niet-woningen, zijn de inkomsten anders en vindt er een verschuiving plaats. Daarnaast vinden er continue kwaliteitsverbeteringen plaats: voor niet-woningen is er een betere registratie van de gebruikers en door de koppelingen van en samenwerking met verschillende basisregistraties kunnen we de kwaliteit van objectgegevens beter maken. Met name door de areaaluitbreiding (bouw van nieuwe objecten en verbouw van bestaande) is tenslotte ook een bedrag aan OZB hoger dan begroot ontvangen.

Afvalstoffenheffing
In 2022 is in onze gemeente diftar ingevoerd. Dit houdt praktisch gezien in dat ieder huishouden een vast bedrag betaalt voor de afvalstoffenheffing (€ 220,- in 2024), met daar bovenop een bedrag per aanbieding van container of zak met restafval (€7,- respectievelijk €2,-). In het eerste jaar daalde de aangeboden hoeveelheid (rest)afval flink, waarna door diverse oorzaken deze hoeveelheid weer iets steeg. In het bijbehorende programma zal daar nader op in worden gegaan. De inkomsten op de aanbiedingen (het variabele tarief) zijn dit jaar hoger door meer aanbiedingen dan vooraf begroot was. De kostendekkendheid van de afvalstoffenheffing wordt verderop in deze paragraaf besproken. Tenslotte is bij de beide bestuursrapportages al aangegeven dat er ten opzichte van de primitieve begroting een tekort zou zijn op de inkomsten. Dit door een onjuiste verhouding tussen het vaste en het variabele tarief, maar ook door het afwijkende aantal aanbiedingen van restafval ten opzichte van de eerste begroting. Pas na afloop van het jaar weten we precies wat er aan afval is aangeboden, de inkomsten op het variabele deel zijn door meer aanbiedingen dan verwacht hoger uitgekomen.

Rioolheffing
De opbrengsten van de rioolheffing zijn vrijwel conform de begroting gerealiseerd. Verderop in deze paragraaf wordt de kostendekkendheid besproken.

Parkeren
Er is in 2024 intensiever gecontroleerd op de naleving van het betaald parkeren. Naast een betere betaalmoraal resulteerde dit ook in een meeropbrengst voor de naheffingen van parkeerbelastingen. Het gratis parkeren rondom de feestdagen in december heeft echter gezorgd voor een minderopbrengst.

Sporttarieven
De opbrengsten voor sport zijn vrijwel conform de begroting gerealiseerd.

Grafrechten
Er is een al enkele jaren neergaande trend in het aantal klassieke begrafenissen en een toename in het aantal crematies en natuurbegrafenissen. De opbrengsten zijn licht afwijkend van de begrote bedragen.

Bouwleges

Het verschil in de baten van de leges wordt veroorzaakt door het lagere aantal aanvragen van vergunningen dan waar bij de begroting mee gerekend is. Dit is mede het gevolg van de invoering van de Omgevingswet per 2024.

Leges documenten
In 2024 waren de totale inkomsten op reisdocumenten en rijbewijzen iets hoger dan begroot. Daarnaast hebben er meer huwelijken plaatsgevonden, met de bijbehorende inkomsten. Daar staan ook hogere kosten tegenover, waar op in gegaan wordt bij de kostendekkendheid.

Overige belastingen
In 2024 hebben er iets meer overnachtingen binnen de gemeente plaatsgevonden dan vooraf was begroot. Dit zorgt voor licht hogere inkomsten op de toeristenbelasting. De inkomsten van de reclamebelasting bleven iets achter op de begroting, waardoor per saldo er een licht tekort is op de begroting.