Programma 5 Bouwen, Wonen en Milieu

Sinds 2016 wordt ons restafval verwerkt bij Attero in Wijster. Vanuit het contract met Attero was het mogelijk ook het restafval aanvullend na te scheiden. Het gaat hier om restafval afkomstig vanuit een gebied waar bronscheiding van PMD (Plastic verpakkingen, Metaal verpakkingen en Drankenkartons) plaatsvindt.  Op deze manier werden er alsnog de bruikbare grondstoffen uit het restafval gehaald. Helaas is vanaf 1 januari 2024 aanvullend nascheiden van restafval niet langer toegestaan vanuit Verpact (Afvalfonds). De hoeveelheid nagescheiden plastic, drankenkartons en herwonnen metalen leverde ongeveer 2% aan extra grondstoffen op. Doordat aanvullend nascheiden structureel niet meer mogelijk is daalt ook ons scheidingspercentage licht.

In 2024 bleef de druk op de woningmarkt hoog. De vraag naar betaalbare woningen nam verder toe, mede door bevolkingsgroei, kleinere huishoudens en migratie. Tegelijkertijd zorgden stijgende bouwkosten en strengere duurzaamheidsnormen voor uitdagingen bij het realiseren van woningbouwplannen. Er werd een subsidiefonds voor betaalbare woningbouw voorbereid en de starterslening werd ingevoerd om in 2025 aangevraagd te kunnen worden.
De gemeente speelde in op deze ontwikkelingen door de planning en realisatie van woningbouwlocaties te versnellen, met bijzondere aandacht voor betaalbare woningen. Samenwerking met woningcorporaties, ontwikkelaars en andere partners stond daarbij centraal. Ook bleef de huisvesting van bijzondere doelgroepen, zoals starters, ouderen en statushouders, een belangrijk aandachtspunt. Er blijft sturing nodig op uitvoering van de  Regionale Woondeal en vervolgafspraken die gemaakt worden met Rijk en Provincie.
Daarnaast waren landelijke ontwikkelingen van invloed. De invoering van de wet 'Versterking regie op de volkshuisvesting', gepland per 1 juli 2025, vroeg in 2024 al om voorbereidingen, waaronder de ontwikkeling van een Volkshuisvestingsprogramma. Ter voorbereiding hiervoor zijn er stappen gezet in het uitzetten van een woningmarktonderzoek. Verder werd de uitvoering van de wet betaalbare huur ingezet, waarbij de gemeente verantwoordelijk bleef voor toezicht en handhaving.

In 2024 is doorgegaan met de inspanningen zoals beschreven in de uitvoeringsagenda van het programma. Een mooie ontwikkeling is de implementatie van een groot sociaal project om jongeren meer perspectief te bieden, Angelslo Academy (zie ook Programma 4). Ook is er vanuit initiatief van bewoners een speel- en ontmoetingsplek uitgedacht, waarvoor de werkzaamheden in 2024 zijn gestart.
We hebben de uitvoering van de Stedenbouwkundige structuurvisie verder opgepakt. Er is nog geen langetermijnplanning voor de uitvoering vanwege het ontbreken van een gebiedsontwikkelaar. Er is een project opgestart voor de ontwikkeling van het openbaar gebied bij het winkelcentrum. Ook andere ontwikkelingen in de wijk zoals woningbouw aan de Leemkoelen en Veldlaan zijn in proces vergevorderd. Voor de ontwikkeling van de garages Hoge/de Jonge is intern een kader bepaald waardoor er constructieve gesprekken zijn met een potentiële ontwikkelaar. Eind 2024 is het gelukt om alle obstakels weg te nemen voor de sloop van het oude wijkcentrum en start nieuwbouw Aldi/wijkcentrum. Tot slot is het sportveld naast de OBS Angelslo compleet vernieuwd.
Halverwege 2024 is er gestart met de voorbereidingen voor het vervolg op programma Angelslo na 2025.

In 2024 is er een inrichtingsplan voor de centrumvernieuwing Nieuw Schoonebeek uitgewerkt. Deze is in de zomer besproken met inwoners en betrokken instanties. Het plan is positief ontvangen. Aandachtspunten richting het vervolg waren een aantal bodemverontreinigingen, de sanering daarvan en de stikstofverantwoording. De verwachting is dat begin 2025 de aanbestedingsprocedure wordt opgestart en in het voorjaar van 2025 wordt aangevangen met de uitvoering.
Het inrichtingsplan voor het centrum van Klazienaveen is in 2024 opgesteld. Ter voorbereiding is een uitgebreid parkeeronderzoek uitgevoerd, afstemming geweest met HeVaKa/EOP en is gezocht naar een specialistische constructeur voor de gewenste aanleg van een brug. Dit in verband met een wegaanpassing in het centrum. In het voorjaar 2025 volgt een inloopbijeenkomst voor belangstellenden. Hier worden de schetsen gepresenteerd. Inmiddels is gestart met het opstellen van een uitvraag om het project in bouwteam op de markt te brengen. De engineering wordt binnen het bouwteam door de aannemer uitgevoerd waardoor enige tijdswinst wordt behaald. Aandachtspunten in de planvorming zijn de indeling van terrassen en de verplaatsing van de weekmarkt.
In 2024 is nog geen begin gemaakt met de herinrichting van het openbare gebied in het centrum van Emmer-Compascuum. Deze herinrichting is onderdeel van de lopende centrumvernieuwing van het dorp, waarin een afhankelijkheid zit met particuliere ontwikkelingen in de detailhandel. Deze zijn mede bepalend voor inrichtingskeuzes.  Tevens moeten er nog een aantal onderzoeken worden uitgevoerd en moet afstemming met het dorp plaatsvinden.

We werken vanuit het programma Duurzaamheid, Energie en Klimaat aan verschillende duurzaamheidsopgaven en daarmee ook aan het thema energie. Naast de beschikbare middelen uit de gemeentelijke begroting, ontvangt de gemeente rijksmiddelen om uitvoering te geven aan de gedecentraliseerde taken uit het Klimaatakkoord. Met deze middelen is de programmaorganisatie verder aangevuld. De raad is in 2024 via informatiebijeenkomsten en nieuwsbrieven op de hoogte gehouden over de voortgang van inspanningen binnen het programma. Voorbeelden van deze inspanningen zijn ORTESE, de wijkuitvoeringsplannen en windproject N34.
Voor de elektrificatie van de industriële processen, de warmtetransitie van de gebouwde omgeving en de productie van zonne- en windenergie hebben we een structurele en wederkerige samenwerking met de netbeheerder ingericht. Hiermee dragen we bij aan tijdige investeringsbeslissingen van de netbeheerders in netcapaciteit en efficiënte ruimtelijke procedures. Zo pakken we gezamenlijk de netcongestie aan.
Voor de industrie en bedrijven vragen de hoge energiekosten aandacht. Samen met de industrie, bedrijven en glastuinbouw plus organisaties als Ondernemend Emmen, de Omgevingsdienst Drenthe (voorheen RUD) en het Energiefonds Drenthe zoeken we naar (meer) mogelijkheden voor het besparen, opwekken en slim delen van energie. Dat doen we onder meer via een gezamenlijke uitvoeringsagenda met de industrie, ORTESE en het Europese project Green Renewable Industrial Transition Hotspots (GRITH). Voor de industrie werken we daarnaast ook aan de aansluiting op de waterstofbackbone en de verdere ontwikkeling van de energyhub op locatie GZI-Next.
Voor met name het MKB hebben we in 2024 een energieadviseur aangetrokken, die bedrijven kan adviseren over verduurzaming. Inwoners kunnen hiervoor al langer gebruik maken van energiecoaches en energieadviseurs. Voor de zes pilot wijken kijken we met inwoners en andere stakeholders naar het alternatief voor aardgas om de woningen in de toekomst mee te verwarmen. Daarvoor hebben we in 2024 een basis-plan van aanpak opgesteld. Zo werken we bij alle wijken en dorpen op een vergelijkbare manier.

Klimaatadaptatie is onderdeel van Programma Duurzaamheid, Energie en Klimaat. Het afgelopen jaar zijn de doelen voor klimaatadaptatie binnen het programma aangescherpt en is de koppeling gemaakt met bredere beleidsthema's om de integraliteit van de opgave te vergroten. De thema's zijn nu Gezonde Leefomgeving, Groene en Natuurinclusieve Leefomgeving en Klimaatbestendige en veilige leefomgeving. Hierbinnen wordt gewerkt aan de klimaatdoelstellingen rondom hittestress, droogte en water(overlast en berging/infiltratie). De focus ligt op het vergroten van bewustwording, zowel in de eigen organisatie, als extern bij onder meer inwoners en ondernemers. Intern is gestart met een ronde langs diverse teams om doelstellingen te verduidelijken en samenwerking op het onderwerp te vergroten. Ook ligt de focus op het oplossen van de grootste risicolocaties. Deze risicolocaties komen naar voren uit de Stresstesten die iedere 5 jaar uitgevoerd worden. In 2025 wordt een nieuwe stresstest voorbereid.
De gemeente Emmen is daarnaast onderdeel van de Samenwerking Noordelijke Vechtstromen. Binnen dit verband, met de gemeenten Borger-Odoorn, Coevorden, Hardenberg en Ommen, Provincies Drenthe en Overijssel, Waterschap Vechtstromen, de WMD en Vitens, is het afgelopen jaar een Regionale Adaptatiestrategie (RAS) opgesteld. De doelstellingen uit de RAS sluiten aan op ons gemeentelijk Uitvoeringsplan en is er daarnaast op gericht om samenwerking met betrekking tot kennisuitwisseling en om opgaven gezamenlijk op te pakken waar dit voordeel oplevert te vergroten.
De gezamenlijke aanpak van het waterschap Vechtstromen, de provincie Drenthe en de gemeente in het dossier bodemdaling is in 2024 voortgezet, onder andere via het gezamenlijke Servicepunt Bodemdaling. Daarnaast hebben inwoners de mogelijkheid gekregen om gebruik te maken van de subsidieregeling Funderingsonderzoek Bodemdaling. In situaties van noodzakelijk funderingsherstel kon een beroep worden gedaan op de financieringsmogelijkheden van het Fonds Duurzaam Funderingsherstel.

Door de veranderde politieke verhoudingen op rijks- en provinciaal niveau is de uitvoering van het vóór 2024 vastgestelde beleid vastgelopen. Zo besloot het kabinet om het NPLG stop te zetten en daaropvolgend Gedeputeerde Staten om het DPLG om te zetten in het Programma Toekomstbestendige Landbouw Drenthe (PTLD). Recente uitspraken van de Raad van State over de mogelijkheden van ‘intern salderen’ hebben geleid tot onzekerheden die in 2024 vertragend hebben gewerkt op bepaalde vergunningplichtige werkzaamheden. Dit vraagt aanpassingen op beleid- en uitvoeringsniveau, in eerste instantie op rijks- en provinciaal niveau, met vanzelfsprekend gemeentelijke gevolgen. Het is meer dan ooit zaak om de ontwikkelingen nauw in de gaten te houden, consequenties in beeld te brengen en te houden èn hierop te anticiperen.

In 2024 zijn er stappen gezet voor het behoud van erfgoed in de gemeente Emmen. Er zijn 2 subsidieregelingen die hier aan bijdragen. De subsidieregeling voor gemeentelijke monumenten is vastgesteld en de subsidieregeling voor molens is vernieuwd en vastgesteld. De muziekkoepel in Emmen is aangewezen als gemeentelijk monument. De muziekkoepel kan nu gebruikmaken van de nieuw vastgestelde gemeentelijke monumenten subsidie. Zo worden de gemeentelijke monumenten ondersteund en behouden.
De erfgoedbeleidskaart is toegankelijk gemaakt voor mensen met een visuele beperking.
In 2024 is gestart met de vernieuwing van de archeologische beleidskaart. De huidige archeologische beleidskaart is opgesteld in 2013 en verouderd. Nieuwe inzichten en ontwikkelingen worden toegevoegd. De nieuwe archeologische beleidskaart wordt in 2025 vastgesteld.

De Omgevingswet is in inwerking getreden op 1 januari 2024. De projecten Omgevingsvisie en Omgevingsplan lopen de komende jaren door.
In lijn met de vastgestelde uitgangspuntennotitie 'Omgevingsvisie Emmen' is gewerkt aan fase 1 van de Omgevingsvisie en is een start gemaakt met fase 2. Fase 1 betrof een beleidsanalyse, data-analyse en een analyse van de identiteit en kernwaarden van Emmen. De opbrengst uit deze eerste fase is gebruikt om in fase 2 drie toekomstscenario's op te stellen. Ook zijn er stappen gezet in het participatieproces met een enquête voor inwoners en bijeenkomsten voor samenwerkingspartijen. Het participatieproces wordt vervolgd in 2025. De toekomstscenario's leiden tot een hoofdlijnennotitie die in 2025 wordt voorgelegd. Het doel is om de Omgevingsvisie eind 2025 vast te stellen.
Het is niet gelukt om de systematiek voor het Omgevingsplan eind 2024 aan de raad aan te bieden. Het ontwikkelen van de systematiek is nieuw en blijkt complexer dan verwacht. Het vraagt meer inzet en meer tijd dan geraamd. We gaan nu uit van medio 2025. Daarna blijft de ambitie om het hele Omgevingsplan voor de gemeente Emmen in een periode van vier jaar te vullen.
Naast het in werking treden van de Omgevingswet zijn we per 1 januari ook gestart met een nieuw specifiek zaaksysteem voor vergunningen, toezicht en handhaving: LEEF. Dit betekende dat het team vergunningen in 2024 moest werken vanuit twee juridische regimes (voor en na de invoering van de Omgevingswet) en twee verschillende ICT systemen (LEEF en Medewerkersportaal). De nieuwe software blijkt nog kinderziektes te hebben, wat geleidt heeft tot achterstanden en extra werk. Hierdoor was het nodig om extra inhuur te regelen. Door de kinderziektes met de software was het niet mogelijk om accurate (financiële) gegevens te produceren voor de rapportages. De verwachting is dat dit ook in 2025 nog een rol speelt, willen we de vergunningen snel en accuraat afhandelen.