Erbij horen en Meedoen in Emmen!
In 2024 hebben we vooruitgang geboekt in de inrichting van het werken in de opgave Goed Voelen, Ontwikkelen en Rondkomen. De eerste initiatieven zijn genomen om te komen tot doe-agenda's en is er met verschillende partners gewerkt aan het versterken van strategisch partnerschap.
Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)
Voor de Wmo zijn in 2024 grote aanbestedingen afgerond. De contracten voor schoonmaakondersteuning en begeleiding en voor beschermd wonen zijn voor de komende vier jaar vastgelegd (plus de mogelijkheid van verlenging met twee keer twee jaar). In beide aanbestedingen zijn aanbieders geselecteerd die samen met de gemeente vorm willen geven aan de transformatie in het sociaal domein en met inwoners werken aan meer zelfredzaamheid.
Naast de aanbestedingen zijn er twee trajecten geweest waarin we hebben gekeken of de afgegeven voorzieningen nog wel passend zijn bij de ondersteuningsvraag en de situatie van de inwoners. Bij een groep van circa 300 inwoners heeft een heronderzoek plaatsgevonden naar de omvang (tijd) van de indicatie schoonmaakondersteuning. Deze groep had nog geen urentoekenning volgens het huidige beleid. In totaal heeft dit geleid tot een bijstelling van 120 uren. Deze uren worden ingezet bij inwoners die nu op de wachtlijst staan.
We hebben circa 1500 taxipassen stopgezet. Deze werden meer dan een jaar niet gebruikt. Hoewel we dit achteraf in communicatie beter hadden kunnen aanpakken vinden we het wel belangrijk dat we scherp blijven kijken naar voorzieningen die niet gebruikt worden. Daar waar bleek dat inwoners goede redenen hadden waarom er langere tijd geen gebruik was gemaakt (bijvoorbeeld door ziekte of revalidatie) zijn de stopzettingen teruggedraaid (circa 300).
Van Beschermd Wonen naar een Beschermd Thuis
In de aanbesteding van Beschermd Wonen is de nadruk gelegd op de kwaliteit, door middel van het Kwaliteitskeurmerk. Ook PGB-aanbieders dienen zich hier aan te conformeren en worden getoetst. Het Kwaliteitskeurmerk zal de komende jaren verder worden doorontwikkeld.
Inclusie
We willen toe naar een inclusieve samenleving waarvan iedereen onderdeel kan zijn en waaraan iedereen mee kan doen. Zo investeren we in mensen gelijke kansen geven. Het Plan Inclusie dat in 2024 is vastgesteld geeft inzicht in de uitvoerende activiteiten op de thema’s gendergelijkheid, toegankelijkheid voor mensen met een beperking, zichtbaarheid en acceptatie van lhbti+ personen en het voorkomen en verminderen van discriminatie.
Jeugd
Het aantal jeugdigen dat in 2024 gebruik heeft gemaakt van jeugdhulp is nagenoeg gelijk gebleven. Hoewel we in 2024 een lichte stijging zien denken we dat de investering in de sociale basis en de transformatiebewegingen bijdragen aan de stabiliteit van het aantal jeugdigen in zorg.
Opvallend is de toename van gezinsbehandeling (ambulant) met 17% tegenover een afname van het aantal jeugdigen dat gebruik maakt van verblijf (afname van 5%). Dit betekent dat het lukt om meer jeugdigen in hun eigen omgeving hulp te bieden in plaats van uithuisplaatsing.
Uiteindelijk zien we in 2024 wel een lichte stijging van de totale kosten jeugdhulp. Dit komt door de flinke tariefstijgingen van verschillende jeugdhulpvormen met gemiddeld 14% als gevolg van de algemene maatregel van bestuur waarbij gemeenten reële prijzen moeten betalen. Een voorbeeld hiervan is de kleinschalige woonvormen waarbij de groepen zijn teruggebracht tot 4 - 6 jeugdigen. Kwalitatief is dit een goede vooruitgang doordat de kans op uitval en verschuiving naar zwaardere zorgvormen wordt verkleind. Echter leidde de herberekening van de reële prijzen tot een tariefstijging van 30%.
Herberekeningen in het kader van het woonplaatsbeginsel hebben er in 2024 voor gezorgd dat we als gemeente Emmen circa 1 miljoen euro hebben kunnen terugvorderen.
In de meicirculaire 2023 heeft de gemeente Emmen in het gemeentefonds extra middelen ontvangen voor de hervormingsagenda jeugd. Er is bij Berap-II 2024 besloten om middelen van € 0,9 miljoen naar de bestemmingsreserve jeugdhulp te storten. De verwachting is dat deze middelen in 2025 worden benut.
Hervormingsagenda jeugd
Op basis van het wetsvoorstel 'Wet verbetering beschikbaarheid zorg voor jeugdigen', voor de Hervormingsagenda Jeugd , zijn verschillende processen gestart die bijdragen aan een robuuste jeugdhulpregio. Er is begonnen met de gezamenlijke inkoop van specialistische jeugdhulp op Drents niveau. Daarnaast is een proces ingericht en opgestart om te komen tot een governance structuur in de vorm van een gemeenschappelijke regeling, zoals dit in het wetsvoorstel wordt verplicht.
Lokaal staat de gemeente Emmen voor de uitdaging om de Hervormingsagenda Jeugd 2024-2028 te integreren in haar beleid en uitvoering. Hiervoor zijn in 2024 voorbereidingen getroffen om een programmastructuur op te zetten. Belangrijke uitgangspunten zijn benoemd in het door de VNG opgestelde ‘Richtinggevend kader toegang, lokale teams en integrale dienstverlening’. Gemeenten dienen op basis van drie waarden (dichtbij, integraal werken en met mandaat) hun lokale toegang en teams in te richten. Samen met Stichting de Toegang zijn we hiermee aan de slag. Daarnaast ligt er een duidelijke opdracht voor gemeenten om zorg te dragen voor een stevige sociaal pedagogische basis.
Er is verbinding gecreëerd tussen de rijksprogramma's Hervormingsagenda Jeugd en het Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming. Hoewel het om twee verschillende programma's gaat, hebben zij beiden als opdracht aan gemeenten gegeven om te zorgen voor een stevige lokale toegang.
Gezondheid
In 2024 zien we lokaal, regionaal en landelijk toenemend draagvlak en aandacht voor het realiseren van de beweging van zorg naar gezondheid en welzijn. Dit heeft mede bijgedragen aan integrale uitvoering op de onderdelen gezondheid en sociale basis van de brede SPUK / GALA en het inbedden van gezondheid in beleid in het fysieke domein zoals de omgevingsvisie.
Integraal zorgakkoord (IZA)
Gemeenten stemden op de Algemene Ledenvergadering (ALV) van de VNG op 29 november 2024 in met de resolutie ‘Stop met gesprekken vervolg IZA totdat is voldaan aan gestelde voorwaarden’. Hierin staat dat de VNG en gemeenten pas deelname aan het IZA hervatten en in gesprek gaan over het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA) als we afspraken hebben gemaakt over een gezamenlijke, gelijkwaardige start. Aan deze eerste voorwaarde is door het ministerie van VWS voldaan.
De bekrachtiging van de afspraken over gelijkwaardigheid heeft er in februari 2025 toe geleid dat de VNG weer deelneemt aan het IZA en in gesprek kan gaan over het AZWA. Hierbij gelden de randvoorwaarden dat de financiële positie van gemeenten moet zijn verbeterd en het akkoord uitvoerbaar moet zijn om mee te kunnen doen in dit aanvullende akkoord.
Als gemeente werken we mee met het regioplan Gezonde Marke en geven we uitvoering aan de werkagenda van Gezonde Marke. Op het prioritaire thema toegankelijkheid van zorg is met het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) samengewerkt om huisartsen in opleiding de mogelijkheid te geven deze in Zuidoost-Drenthe te kunnen volgen. De ervaring leert dat huisartsen vaak aan de slag gaan in de regio waar zij zijn opgeleid.
We willen de zorg beschikbaar en betaalbaar houden, ook voor de meest kwetsbaren in de samenleving. We hebben te maken met een complexere zorgvraag, meer cliënten, een afname in zorgpersoneel en minder geld. In 20 buurten in Nederland wordt de zorg daarom anders georganiseerd met het initiatief De Buurt als Ecosysteem. Een beetje zoals vroeger, dus kleinschalig, eenvoudig en integraal. Op de schaal van de buurt zelf. Maar wel op een innovatieve manier. Met vernieuwingen die aantoonbare meerwaarde hebben. In de gemeente Emmen is Emmermeer gekozen als een van de pioniersplekken.
Werk en participatie
Daar waar we in 2023 nog een daling zagen in het aantal uitkeringen (90) zien we in 2024 een lichte stijging (10). Deze toename is lager dan het aantal waar we in onze prognose rekening mee hebben gehouden. We verwachten dat het aantal uitkeringen elk jaar licht zal stijgen (prognose komende jaren BUIG). De arbeidsmarkt is nog steeds krap. Dit biedt kansen voor werkzoekenden. We zien echter wel dat de doelgroep die nog niet aan het werk is een grotere ondersteuningsvraag heeft richting werk. Dit betekent dat de doelgroep extra begeleiding nodig heeft. Met de juiste begeleiding, is het wel mogelijk om een baan te vinden. Een goed voorbeeld hiervan is het banenplan AT7 werkt van Menso, waar deelnemers met een grote begeleidingsbehoefte aan hebben deelgenomen. De resultaten laten zien dat deze aanpak werkt: 70% van de deelnemers stroomde door naar de reguliere arbeidsmarkt.
We wilden het makkelijker maken om van gesubsidieerd werk naar betaald werk te gaan. Belemmeringen naar werk willen we zoveel mogelijk wegnemen. Mensen, die (nog) geen loonvormende arbeid konden verrichten hebben we begeleid naar vormen van arbeidsmatige dagbesteding of vrijwilligerswerk. Het project Menssupport is hier een goed voorbeeld van, dat zeer succesvol van de grond gekomen is. Inwoners konden zich hiermee gemakkelijker ontwikkelen en bewegen in een sluitende en samenhangende keten van werk en participatie (“Simpel switchen in de Participatieketen”).
Overige onderwerpen
Gebiedsnetwerken
De inrichting van de sociale infrastructuur hebben we concreet gemaakt via het werken in gebiedsnetwerken. In het gebiedsnetwerk hebben (formele en informele) organisaties die gebiedsgericht werken aansluiting met elkaar en met partijen die lokaal en regionaal werken. De eerste focus lag op het oppakken van signalen van individuele inwoners, om zo effectievere hulp te bieden. De werkwijze is in 2024 ontwikkeld in samenwerking met Sedna, Stichting de Toegang, hoofdaanbieders Wmo, GGD-jeugdgezondheidszorg en de teams Schulddienstverlening en Inkomensondersteuning en handhaving.
