Paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing

De benodigde weerstandscapaciteit wordt onder andere berekend op basis van inschatting van risico’s met behulp van de module Naris. De reden hiervoor is dat we gebruik willen kunnen maken van risicosimulatie in Naris (de Monte Carlo berekening). Dit omdat niet alle risico’s zich gelijktijdig en in volle omvang voordoen. Uitzonderlijke en grote risico’s zoals Wildlands worden buiten de Monte Carlo simulatie gehouden en afzonderlijk berekend. Dit omdat deze risico’s zich niet verhouden tot de omvang van andere risico’s en daarmee afbreuk zou doen aan de bruikbaarheid van de uitkomsten.

Om de overige risico's in kaart te brengen is een risicoprofiel opgesteld. Via inventarisatie zijn alle financiële
risico's in kaart gebracht. Daarnaast onderkent de gemeente nog kwaliteits- en imagorisico's die 'niet
financieel' van aard zijn, of waarvan de omvang op dit moment niet te bepalen valt. In het onderstaande
overzicht worden de risico’s boven de zogenaamde rapportagegrens gepresenteerd (zie figuur hieronder:
risicokaart en rapportagegrens).

De risico’s die vallen boven de zogenaamde rapportagegrens worden in onderstaande tabel weergegeven:

Toelichting risico fluctuaties in overheidsuitgaven die doorwerken in de algemene uitkering
De hoogte van de algemene uitkering is moeilijk te beïnvloeden en te voorspellen. Er is sprake van mogelijke bezuinigingen bij de Rijksoverheid en het verdeelmodel is aan veranderingen onderhevig. De algemene uitkering kan daardoor lager uitvallen dan in eerste instantie is opgenomen in de begroting. Uit ervaring van de afgelopen jaren blijkt dat een afwijking van 1% al snel aan de orde is. Derhalve is een risico opgenomen van € 2,5 miljoen.

Toelichting niet realiseren besparingen hervormingsagenda jeugd

In 2024 is een start gemaakt met de implementatie van de Hervormingsagenda jeugd. We gaan in 2025 verder investeren om de omslag in de kosten voor jeugd te kunnen maken. Het is nog erg onzeker of we de beoogde besparing waarmee rekening is gehouden in de begroting in 2025 en 2026 zullen realiseren. Voorzichtigheidshalve houden we rekening met een risico van € 2,1 miljoen.

Toelichting risico kostenstijging die doorwerken in de exploitatie van gronden
Kostenstijging waardoor exploitatie van gronden duurder wordt.

Overige risico’s
Naast het in bovenstaande tabel genoemde risico, die boven de rapportagegrens valt, zijn voor de berekening van het risicoprofiel ook de volgende risico’s meegenomen. Deze risico’s vallen onder de rapportagegrens, zoals opgenomen in het bovenstaande figuur, te weten:

• REP regionaal bijdrage van het Rijk.
• Stadionbedrijf Emmen B.V.
• Volume en prijsrisico jeugd
• Risico op (grote) financiële afwijkingen op de BUIG.
• Rentestijgingen waardoor aantrekken van gronden (aankoop) duurder wordt
• 5-Jaarlijkse afrekeningen van het openbaar en bijzonder onderwijs.
• Hogere kosten voor inhuur derden
• Invoering Omgevingswet en Wet Kwaliteitsborging Bouw.
• Negatieve waarde  - ontwikkeling grote objecten.
• Gebruik WMO voorzieningen wijkt af door effecten vergrijzing en wachtlijsten op andere plekken in de zorg.
• Lagere legesopbrengsten vanwege minder bouwactiviteiten.
• Onvoldoende weerstandsvermogen bij Gemeenschappelijke Regelingen
• Eigen Risicodragerschap - wettelijke aansprakelijkheid.
• Onvoldoende zekerheids-/ garantiestelling leningen.
• Mogelijke hogere cofinanciering Brede Regeling Combinatiefuncties.
• Marktrente ontwikkelingen (gevoeligheid van rentestanden voor economische ontwikkelingen).

Risicosimulatie
Op basis van de ingevoerde risico's is een risicosimulatie uitgevoerd. De risicosimulatie wordt toegepast, omdat het reserveren van het maximale bedrag van € 44,77 miljoen ongewenst is. De risico's zullen immers niet allemaal tegelijk en in hun maximale omvang optreden. Uit de risicosimulatie volgt dat bij een zekerheidspercentage van 90% zeker is dat alle opgevoerde risico's kunnen worden afgedekt met een bedrag van € 12,41 miljoen (benodigde weerstandscapaciteit vanuit het risicoprofiel).

Op 28 maart 2019 heeft de raad ingestemd met het Businessplan Wildlands en het hierin voorgestelde scenario, herstructurering. Bij de jaarrekening 2018 is mede om die reden, voor de bepaling van het benodigde gemeentelijk weerstandsvermogen inzake het risico Wildlands, er voor gekozen dit in afwijking van de gangbare gemeentelijke systematiek buiten de Monte Carlo berekening gehouden. Dit omdat dit risico zich niet verhoudt tot de omvang van de andere risico’s en daarmee afbreuk zou doen aan de bruikbaarheid van de uitkomsten. Het bepalen van het risicoprofiel omtrent de belangen in Wildlands vergt maatwerk.
De gemeente heeft hiertoe een berekening gemaakt van de eventuele liquiditeitsbehoefte van Wildlands in een worst-case scenario van 800.000 bezoekers [1] en op basis van 4 jaar overbrugging. Hiervoor is gekozen op basis van een bij het Businessplan Wildlands uitgevoerde gevoeligheidsanalyse. Hierbij is een aantal scenario’s doorgerekend (gelijkblijvende yield, gelijkblijvende horeca en retailbestedingen, een lagere realisatie van voorgenomen bezuinigingen en een gelijkblijvend lager bezoekersaantal van 800.000). Hieruit blijkt dat het lagere bezoekersaantal de belangrijkste variabele is.

De berekening die we hanteren voor de bepaling van het risico is als volgt:

• het gemiddelde liquiditeitstekort per jaar bepalen over een periode van 4 jaren (2025 t/m 2028) in dit

geval € 4,16 miljoen;

• uitgaan van een geleidelijke afbouw in 4 jaar nemen we het 1ste jaar 100% - 2e jaar 75% - 3e jaar 50% - en 4e jaar 25% van het jaarrisico mee;
• in totaal is dit 250% van het jaarbedrag, oftewel een factor 2,5.

Hiermee komt het benodigde weerstandsvermogen, specifiek voor het risico Wildlands, bij de jaarrekening

2024 uit op 2,5 x € 4,1= € 10,4 miljoen (was € 9,3 miljoen).
Daarnaast werken we sinds de jaarrekening 2021 met een zogeheten ondergrens voor het benodigd weerstandsvermogen. Deze ondergrens is bepaald op 5% van de uitstaande leningenportefeuille per 31/12 van het betreffende boekjaar. Bij de jaarrekening 2024 gaat het dan om een bedrag van € 3,06 miljoen (5% van 61,1 miljoen).

Mocht in enig jaar het benodigd weerstandsvermogen op basis van de systematiek onder deze ondergrens
komen te liggen, dan hanteren we het bedrag van de ondergrens als aan te houden weerstandsvermogen.

Om de toegenomen belangen en de financiële positie van de gemeente Emmen in Wildlands zeker te stellen
en gezien het economisch en maatschappelijke belang van Wildlands voor de regio, is
de governancestructuur aangepast. Hiertoe zijn nadere voorwaarden verbonden aan de verstrekte
geldleningen. De governancestructuur is aangepast op basis van de volgende uitgangspunten:
• het vereenvoudigen van de bestuurlijke structuur en toezicht;
• het vergroten van de betrokkenheid en de bevoegdheden van de gemeente ;
• het werken vanuit een risicomanagementmodel;
• de huidige “observer of the board” vervult namens de gemeente een rol in de governancestructuur;
• een nader uitgewerkte en aangescherpte monitoring.

De door de raad in 2016 vastgestelde monitoringsystematiek is daarmee in 2019 herzien. De aansturing/
monitoring is daarmee verbeterd.

Tot slot merken wij op dat het inschatten van dit risico, ook bij de nu gekozen maatwerkberekening, erg
complex, omvangrijk en gevoelig is en blijft.

[1]  De afgelopen jaren is in de praktijk gebleken dat de ideale mix van bezoekersaantal ten opzichte van yield zich voordoet bij een (iets) lager liggend bezoekersaantal waarbij een hogere yield wordt gerealiseerd. In de herziene businesscase is dit conform verwerkt. In lijn daarmee wordt voor het worst case scenario het aantal van  800.000 bezoekers gehanteerd.

In totaal bestaat de benodigde weerstandscapaciteit uit drie delen, te weten:

De norm is dat het aanwezige weerstandsvermogen ruim voldoende moet zijn (de beschikbare weerstandscapaciteit moet minimaal 140% zijn van het benodigde weerstandsvermogen). In dit geval is dat een bedrag van € 22.811.000 * 140% = € 31.935.400.